സീതാറാം യെച്ചൂരി ഇനിയില്ല എന്ന് കേൾക്കുമ്പോൾ മുഴുവൻ ജനാധിപത്യ വിശ്വാസികളുടെയും ഉള്ളിലൊരു ശൂന്യത വന്നു നിറയും. ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തെയും മതേതരത്വത്തെയും സംരക്ഷിക്കാനുള്ള പോരാട്ടത്തിന്റെ മുന്നണിപ്പോരാളിയായി ഇത്രയും കാലം മുൻനിരയിൽനിന്ന് പ്രവർത്തിച്ച യെച്ചൂരിയുടെ അസാന്നിധ്യം തീർക്കുന്ന ശൂന്യത അടുത്ത കാലത്തൊന്നും ഇന്ത്യൻ രാഷ്ട്രീയത്തിൽനിന്ന് മാഞ്ഞുപോകില്ല. കഴിഞ്ഞ പത്തുവർഷവും ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യത്തെയും മതേതരത്വത്തെയും കാർന്നുതിന്നാൻ ശ്രമിച്ചവരോടെല്ലാം യെച്ചൂരി പോരാടി. യെച്ചൂരി ഉണ്ട് എന്നത് ജനാധിപത്യ വിശ്വാസികൾക്ക് നൽകുന്ന ധൈര്യം ചെറുതായിരുന്നില്ല. ആ ധൈര്യമാണ് ചോർന്നുപോകുന്നത്.
ഉന്നതമായ അക്കാദമിക് ബിരുദം കൈവശമുള്ള അദ്ദേഹം എല്ലാ വിഭാഗം ആളുകളുമായും സംവദിച്ചു. തെരുവിൽ നിൽക്കുന്ന ഏറ്റവും സാധാരണക്കാരനായ മനുഷ്യനുമായും സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചു. മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ തെരുവിനും മനസിലാകുന്ന ഭാഷയിൽ പങ്കുവെച്ചു. ഒന്നിലധികം ഭാഷകൾ സംസാരിച്ചു. ആ ഭാഷകളെല്ലാം എല്ലാതരം മനുഷ്യർക്കും മനസിലാകുന്നതായിരുന്നു. വ്യത്യസ്തമായ പ്രത്യയശാസ്ത്ര സരണികളെ ഒരൊറ്റ ചരടിൽ അദ്ദേഹം അതിമനോഹരമായി തുന്നിവെച്ചു.
1952 ഓഗസ്റ്റ് 12 ന് ചെന്നൈയിലെ തെലുങ്ക് സംസാരിക്കുന്ന കുടുംബത്തിൽ ജനിച്ച യെച്ചൂരി പിന്നീട് രാജ്യത്തെ ഓരോ മനുഷ്യന്റെയും ഭാഷയായി. 1969ലെ തെലങ്കാന പ്രക്ഷോഭം അദ്ദേഹത്തെ ദൽഹിയിൽ എത്തിക്കുന്നതുവരെ ഹൈദരാബാദിലാണ് യെച്ചൂരി വളർന്നത്. സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിൽ സ്വർണമെഡൽ ജേതാവായ യെച്ചൂരി ദൽഹിയിലെ സെൻ്റ് സ്റ്റീഫൻസ് കോളേജിൽ നിന്ന് ബിരുദം നേടി. ദൽഹി സ്‌കൂൾ ഓഫ് ഇക്കണോമിക്‌സിനേക്കാൾ പുതുതായി സ്ഥാപിതമായ ജവഹർലാൽ നെഹ്‌റു യൂണിവേഴ്‌സിറ്റിയാണ് അദ്ദേഹം തൻ്റെ മാസ്റ്റേഴ്‌സിനായി തിരഞ്ഞെടുത്തത്. അക്കാദമീഷ്യനിൽനിന്ന് പൊളിറ്റീഷ്യനിലേക്കുള്ള മാറ്റമായിരുന്നു ഇത്. പുതിയ സർവ്വകലാശാലയുടെ ആദരണീയമല്ലാത്ത അക്കാദമിക് അന്തരീക്ഷത്തിലേക്ക് യെച്ചൂരി ആകർഷിക്കപ്പെട്ടുവെന്ന് ചുരുക്കം.
എൻ്റെ പ്രവേശന അഭിമുഖത്തിൽ മൂന്ന് മുതിർന്ന പ്രൊഫസർമാരുണ്ടായിരുന്നു. പെട്ടെന്ന് അവരിൽ ഒരാൾ ചോദിച്ചു, ‘നിങ്ങൾ പുകവലിക്കുന്നുണ്ടോ?’ ഞാൻ പറഞ്ഞു, ‘അതെ’. ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ യെച്ചൂരി പറഞ്ഞു. യെച്ചൂരി എന്ന വിപ്ലവ സൂര്യന്റെ രാഷ്ട്രീയം ആരംഭിക്കുന്നത് ഇവിടെ വെച്ചാണ്. യൂണിവേഴ്സിറ്റിയുടെ ചാൻസലർ ഇന്ദിരാഗാന്ധി രാജിവെക്കണം എന്നാവശ്യപ്പെട്ടുള്ള പ്രക്ഷോഭത്തിന്റെ മുൻനിരയിൽ യെച്ചൂരി കൊടിപിടിച്ചു. ജെ.എൻ.യു സ്റ്റുഡന്റ്സ് യൂണിയൻ പ്രസിഡന്റായിരുന്നു യെച്ചൂരി.
ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലെ തോൽവിക്ക് ശേഷവും ഇന്ദിരാഗാന്ധി ചാൻസലർ പദവിയിൽ തുടരുകയായിരുന്നു. രാജി ആവശ്യപ്പെട്ട് യെച്ചൂരിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ വിദ്യാർഥികൾ ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ വീട്ടിലേക്ക് മാർച്ച് നടത്തി. “ഞങ്ങൾ 500 പേരുണ്ടായിരുന്നു. അഞ്ച് പേർക്ക് മാത്രമേ ഇന്ദിരാഗാന്ധിയെ കാണാൻ കഴിയൂ എന്ന് അവരുടെ സഹായി പറഞ്ഞു. പക്ഷേ ഞങ്ങൾ നിർബന്ധിച്ചപ്പോൾ ഇന്ദിരാഗാന്ധി പുറത്തിറങ്ങി. ഇന്ദിരാഗാന്ധിക്ക് മുന്നിൽ അവർക്കെതിരായ പ്രമേയം ഞങ്ങൾ വായിച്ചു. ഇന്ദിരാഗാന്ധി എല്ലാം കേട്ടു. പ്രമേയം ഇന്ദിരക്ക് കൈമാറി. കുറച്ച് ദിവസങ്ങൾക്ക് ശേഷം അവർ രാജിവച്ചു. വിദ്യാർഥികൾക്ക് നടുവിൽ തനിക്കെതിരായ പ്രമേയവും പിടിച്ചുനിൽക്കുന്ന ഇന്ദിരാഗാന്ധിയുടെ ചിത്രം ഇപ്പോഴും ആകർഷകമായ ഒന്നായി നിലനിൽക്കുന്നു. പ്രകാശ് കാരാട്ടിനൊപ്പം ജെഎൻയുവിനെ അജയ്യമായ ഇടതുപക്ഷ കോട്ടയാക്കുന്നതിൽ യെച്ചൂരി നിർണായക പങ്കുവഹിച്ചു.
തൻ്റെ അഞ്ച് പതിറ്റാണ്ടോളം നീണ്ട രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിൽ യെച്ചൂരിയുടേതായി നിരവധി റെക്കോർഡുകളുണ്ട്. അക്കാലം വരെ സ്റ്റുഡന്റ്സ് ഫെഡറേഷൻ പ്രസിഡന്റായി കേരളത്തിൽനിന്നും ബംഗാളിൽനിന്നും മാത്രമേ ഒരാളുണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. എന്നാൽ യെച്ചൂരി ആ പതിവ് തെറ്റിച്ചു. പാർട്ടിയുടെ ജില്ലാ-സംസ്ഥാന ഘടകത്തിൻ്റെ തലവനാകാതെ തന്നെ 32-ാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം കേന്ദ്ര കമ്മിറ്റിയിലും 40-ാം വയസ്സിൽ പൊളിറ്റ് ബ്യൂറോയിലും അംഗമായി. പാർട്ടിയുടെ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയായി മൂന്ന് തവണ തെരഞ്ഞെടുത്തു.
2005 മുതൽ 2017 വരെ അദ്ദേഹം രാജ്യസഭാംഗമായിരുന്നു. മൂന്നാമതും അദ്ദേഹത്തിന് സീറ്റ് നൽകാൻ പാർട്ടി വിസമ്മതിച്ചു. തമാശയും വിവേകവും നിറച്ചുവെച്ച് മൂർച്ചയേറിയ രാഷ്ട്രീയ പ്രസംഗങ്ങൾ നടത്തി. എല്ലാ പ്രസംഗങ്ങളിലും വർത്തമാനകാലത്തെ ചരിത്രവുമായി കൂട്ടിയോജിപ്പിക്കാനാനുള്ള പോയിന്റുകളുണ്ടാക്കി.
കൂട്ടുകക്ഷി രാഷ്ട്രീയത്തിൻ്റെ വക്താവായ യെച്ചൂരി തൻ്റെ ഗുരുവും സി.പി.ഐ.എം മുൻ ജനറൽ സെക്രട്ടറിയുമായ ഹർകിഷൻ സുർജീത് വഹിച്ച പങ്ക് ഏറ്റെടുത്തു. 1996ലെ യുണൈറ്റഡ് ഫ്രണ്ട് ഗവൺമെൻ്റിനും 2004ലും 2009ലും യുണൈറ്റഡ് പ്രോഗ്രസീവ് അലയൻസ് ഗവൺമെൻ്റുകൾക്കുമായി അദ്ദേഹം പൊതുമിനിമം പരിപാടി രൂപപ്പെടുത്തുന്നതിൽ പ്രവർത്തിച്ചു. 2019 ലെ ലോക്‌സഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിനും രൂപീകരണത്തിനും മുന്നോടിയായി പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികളെ അടുപ്പിക്കുന്നതിലെ പ്രധാന മധ്യസ്ഥൻ കൂടിയായിരുന്നു അദ്ദേഹം. 2023-ൽ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ ഡെവലപ്‌മെൻ്റൽ, ഇൻക്ലൂസീവ് അലയൻസിലെ (ഇന്ത്യാ മുന്നണി) അഭിപ്രായവ്യത്യാസങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനും വിവിധ പാർട്ടികളിലെ വമ്പന്മാർ തമ്മിലുള്ള ഈഗോ സംഘർഷങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനും അദ്ദേഹം തൻ്റെ പ്രതിഭ ഉപയോഗിച്ചു. ഇന്ദിരാഗാന്ധിയെ നേരിട്ട ഒരു വിദ്യാർത്ഥി നേതാവ് പിന്നീട് അതേ ഇന്ദിരയുടെ മരുമകൾ സോണിയാ ഗാന്ധിയോടും ചെറുമകൻ രാഹുൽ ഗാന്ധിയോടും ചേർന്നു പ്രവർത്തിച്ചു.
2018 ലെ പാർട്ടി കോൺഗ്രസിന് മുന്നോടിയായി, 2017 ഒക്‌ടോബറിൽ, ലിയോൺ ട്രോട്‌സ്‌കിയുടെ “പ്രത്യേകമായി മാർച്ച് ചെയ്യുക എന്നാൽ ഒരുമിച്ച് അടിക്കുക” എന്ന വാക്കുകൾ ഉദ്ധരിച്ച യെച്ചൂരി, എല്ലാ ബിജെപി വിരുദ്ധ വോട്ടുകളും ശേഖരിക്കേണ്ടതിൻ്റെ ആവശ്യകത അടിവരയിട്ടു. മറ്റൊരു വിധത്തിൽ പറഞ്ഞാൽ, കോൺഗ്രസ് പോലുള്ള പാർട്ടികളുമായുള്ള തിരഞ്ഞെടുപ്പ് ധാരണയാണ് അത് അർത്ഥമാക്കുന്നത്. ഈ ലൈനിനെ കേരള ഘടകം ശക്തമായി എതിർത്തിരുന്നു. ബി ജെ പിയുടെ ഉയർച്ചയെക്കുറിച്ച് യെച്ചൂരിക്ക് ബോധ്യമുണ്ടായിരുന്നു. അത് വിശദമായി പറഞ്ഞ് മനസിലാക്കിയ ശേഷമാണ് യെച്ചൂരി ലൈൻ പാർട്ടിയിൽ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടത്.
ഇടതുപക്ഷത്തിൻ്റെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് തകർച്ചയെ വിശദീകരിക്കാൻ യെച്ചൂരി പറയുന്ന ഒരു വാചകം ഇതായിരുന്നു. മാറുന്ന രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളുമായി വേഗത്തിൽ പൊരുത്തപ്പെടുന്നതിൽ പാർട്ടി പരാജയപ്പെട്ടിരിക്കാം. യെച്ചൂരിയുടെ അസാന്നിധ്യം ഇന്ത്യൻ ജനാധിപത്യ പ്രസ്ഥാനങ്ങളുടെ കൂട്ടായ്മയെ പ്രതികൂലമായി ബാധിക്കുമെന്നുറപ്പാണ്.
രാഹുൽ ഗാന്ധി പറഞ്ഞത്
ഇന്ത്യ എന്ന ആശയത്തിൻ്റെ സംരക്ഷകനായിരുന്നു സീതാറാം യെച്ചൂരി. നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ കുറിച്ച് ആഴത്തിലുള്ള ധാരണയുള്ള നേതാവുമായിരുന്നു. ഞങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്ന നീണ്ട ചർച്ചകൾ എനിക്ക് നഷ്ടമാകും. ദുഃഖത്തിൻ്റെ ഈ വേളയിൽ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ കുടുംബത്തിനും സുഹൃത്തുക്കൾക്കും അനുയായികൾക്കും എൻ്റെ ആത്മാർത്ഥ അനുശോചനം.