ജനിച്ചയുടൻ കാതുകളിൽ പ്രാർത്ഥനാ മന്ത്രങ്ങൾ ഉരുവിടാനായി പിതാവ് അല്ലാ രഖയുടെ കൈകകളിൽ സാക്കിർ ഹുസൈനെ ഉമ്മ ഏല്പിച്ചു. സാക്കിർ ഹുസൈന്റെ ചെവികളിൽ തന്റെ ചുണ്ടു ചേർത്തുവെച്ച് അല്ലാ രഖാ തബല താളങ്ങൾ വായിക്കാൻ തുടങ്ങി. പിതാവ് കുഞ്ഞിന്റെ കാതുകളിൽ ബാങ്കു വിളിക്കണമെന്നും പ്രാർത്ഥനകൾ ഉരുവിടണം എന്നുമായിരുന്നു പാരമ്പര്യം.
പിതാവിന്റെ പ്രവൃത്തിയിൽ ഉമ്മ ദേഷ്യം പിടിച്ചു. നിങ്ങൾ എന്താണ് ചെയ്യുന്നത്? നിങ്ങൾ ചൊല്ലേണ്ടത് പ്രാർത്ഥനയാണ്, താളമല്ല- ഉമ്മ കലഹമുണ്ടാക്കി. ഇതാണ് എന്റെ പ്രാർത്ഥന. ഞാൻ പ്രാർത്ഥിക്കുന്നത് ഇങ്ങിനെയാണ്. തൻ്റെ അധ്യാപകരിൽ നിന്ന് ലഭിച്ച അറിവാണിത്. ഇത് തൻ്റെ മകന് കൈമാറാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നുവെന്നും അല്ലാ രഖ പറഞ്ഞു.
വിടവാങ്ങിയത് രാവിലെ
വിരലുകളിൽ മാന്ത്രികത നിറച്ച് ലോകത്തെ വിസ്മയിപ്പിച്ച ഉസ്താദ് സാക്കിർ ഹുസൈൻ ഇന്ന് രാവിലെയാണ് വിടവാങ്ങിയത്. 1951 മാർച്ച് 9 ന് മുംബൈയിൽ ജനിച്ച സാക്കിർ ഹുസൈൻ തിങ്കളാഴ്ച പുലർച്ചെ 5:12 ന് (IST) സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോയിലെ ആശുപത്രിയിലാണ് മരിച്ചത്. 73 വയസായിരുന്നു. ഇഡിയൊപാത്തിക് പൾമണറി ഫൈബ്രോസിസിൽ നിന്നുള്ള സങ്കീർണതകളാണ് മരണത്തിന് കാരണം. കഴിഞ്ഞ രണ്ടാഴ്ചയായി ആശുപത്രിയിൽ ചികിത്സയിലായിരുന്ന അദ്ദേഹത്തെ ആരോഗ്യനില വഷളായതിനെ തുടർന്ന് ഞായറാഴ്ച തീവ്രപരിചരണ വിഭാഗത്തിലേക്ക് (ഐസിയു) മാറ്റിയിരുന്നു.
വളരെ സമാധാനപരമായാണ് അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചതെന്ന് ഹുസൈൻ്റെ സഹോദരി ഖുർഷിദ് ഔലിയ പറഞ്ഞു. വെൻ്റിലേഷൻ മെഷീൻ സ്വിച്ച് ഓഫ് ചെയ്തതിന് ശേഷം വളരെ സമാധാനപരമായാണ് അദ്ദേഹം മരിച്ചത്.-അവർ പിടിഐയോട് പറഞ്ഞു.
ആദ്യത്തെ പ്രതിഫലം അഞ്ചു രൂപ
സക്കീർ ഹുസൈൻ തനിക്ക് 12 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ പിതാവിനോടൊപ്പം ഒരു കച്ചേരിക്ക് പോയി. പണ്ഡിറ്റ് രവിശങ്കർ, ഉസ്താദ് അലി അക്ബർ ഖാൻ, ബിസ്മില്ലാ ഖാൻ, പണ്ഡിറ്റ് ശാന്ത പ്രസാദ്, പണ്ഡിറ്റ് കിഷൻ മഹാരാജ് തുടങ്ങിയ സംഗീതജ്ഞരും ആ കച്ചേരിയിൽ പങ്കെടുത്തു. സക്കീർ ഹുസൈൻ തൻ്റെ പിതാവിനൊപ്പം സ്റ്റേജിൽ കയറി, പ്രകടനത്തിന് അഞ്ച് രൂപ വാങ്ങി. “ഞാൻ എൻ്റെ ജീവിതത്തിൽ ധാരാളം പണം സമ്പാദിച്ചിട്ടുണ്ട്, പക്ഷേ ആ അഞ്ച് രൂപയായിരുന്നു ഏറ്റവും വിലപ്പെട്ടത്. മൂന്നു ഗ്രാമി അവാർഡുകൾ വാങ്ങിയ ആദ്യ ഇന്ത്യക്കാരനായി വളർന്ന സാക്കിർ ഹുസൈന്റെ ആദ്യ പ്രതിഫലമായിരുന്നു ഈ അഞ്ചു രൂപ.
ആറ് പതിറ്റാണ്ടിലേറെ നീണ്ട കരിയറിൽ, ഹുസൈന് നാല് ഗ്രാമി അവാർഡുകളും ഏഴ് നോമിനേഷനുകളും ലഭിച്ചു. ആദ്യം കേട്ട സംഗീതം ജീവിതാവസാനം വരെ സാക്കിർ ഹുസൈനൊപ്പമുണ്ടായിരുന്നു. ആദ്യ കാലങ്ങളിൽ ട്രെയിനുകളിലായിരുന്നു സാക്കിർ ഹുസൈൻ യാത്ര ചെയ്തിരുന്നത്. അത്തരം യാത്രകളിൽ സീറ്റ് കിട്ടിയില്ലെങ്കിൽ നിലത്ത് പത്രം വിരിച്ച് ഉറങ്ങുമായിരുന്നു. തബലയിൽ ആരുടെയും പാദങ്ങൾ സ്പർശിക്കാതിരിക്കാൻ വാദ്യോപകരണങ്ങൾ മടിയിലിരുത്തിയാണ് അദ്ദേഹം ഉറങ്ങിയിരുന്നത്.
ചെറുപ്പത്തിലേ അതുല്യ പ്രതിഭ
ഏഴാമത്തെ വയസ്സിൽ തൻ്റെ ആദ്യ കച്ചേരി നടത്തുകയും 12 വയസ്സുള്ളപ്പോൾ പര്യടനം ആരംഭിക്കുകയും ചെയ്തു. മുംബൈയിൽ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കിയ ശേഷം 1970-ൽ സാക്കിർ ഹുസൈൻ യുഎസിലേക്ക് മാറി. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ അന്താരാഷ്ട്ര കരിയറിൻ്റെ തുടക്കമായിരുന്നു ഇത്. രവിശങ്കർ, അലി അക്ബർ ഖാൻ, ശിവകുമാർ ശർമ്മ എന്നിവരുൾപ്പെടെ ഇന്ത്യയിലെ മിക്കവാറും എല്ലാ പ്രമുഖ താരങ്ങളുമായും അദ്ദേഹം പ്രവർത്തിച്ചു.
പാശ്ചാത്യ സംഗീതജ്ഞരായ യോ-യോ മാ, ചാൾസ് ലോയ്ഡ്, ബേല ഫ്ലെക്ക്, എഡ്ഗർ മേയർ, മിക്കി ഹാർട്ട്, ജോർജ്ജ് ഹാരിസൺ, പോപ്പ് ഗ്രൂപ്പ് എർത്ത്, വിൻഡ് & ഫയർ എന്നിവരുമായുള്ള അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സഹകരണം തബലയും ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രീയ സംഗീതവും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള പ്രേക്ഷകരിലേക്ക് എത്തിച്ചു. ഒരു ആഗോള സാംസ്കാരിക അംബാസഡറായി സാക്കിർ ഹുസൈൻ മാറി.
ഇംഗ്ലീഷ് ഗിറ്റാറിസ്റ്റ് ജോൺ മക്ലാഫ്ലിൻ, വയലിനിസ്റ്റ് എൽ. ശങ്കർ, ഇതിഹാസ താളവാദ്യ വിദഗ്ധൻ ടി.എച്ച്. ‘വിക്കു’ വിനായക്രം എന്നിവരുമായി ഒരുമിച്ച്, ശക്തി എന്ന ബാൻഡ് രൂപീകരിച്ചു, ഇത് ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രീയ സംഗീതത്തെ ജാസുമായി ഒരു വിപ്ലവകരമായ ശൈലിയിൽ സംയോജിപ്പിച്ചു.
ന്യൂയോർക്കിലെ ഗ്രീൻവിച്ച് വില്ലേജിലെ ഒരു മ്യൂസിക് ഷോപ്പ് ഉടമയാണ് ഹുസൈനെയും മക്‌ലൗലിനെയും ബന്ധിപ്പിച്ചിരുന്നത്. ഇത് ശക്തിയുടെ രൂപീകരണത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. ദീർഘകാലമായി നഷ്ടപ്പെട്ട സഹോദരങ്ങളുടെ പുനഃസമാഗമം പോലെയാണ് ഇത് അനുഭവപ്പെട്ടത്,” ഇരുവരുടെയും ആദ്യ കൂടിക്കാഴ്ചയെ പരാമർശിച്ച് ഹുസൈൻ പറഞ്ഞിരുന്നു.
മൂന്ന് ആൽബങ്ങൾ ഉൾപ്പെടുന്ന അഞ്ച് വർഷത്തെ ഒന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്ക് ശേഷം 1978-ൽ ശക്തി പിരിഞ്ഞു. 1998-ൽ
സാക്കിർ ഹുസൈൻ, മക്ലാഫ്ലിൻ എന്നിവരോടൊപ്പം ഗ്രൂപ്പ് പരിഷ്കരിച്ചു. അന്തരിച്ച മാൻഡോലിൻ യു. ശ്രീനിവാസ്, ഗായകൻ ശങ്കർ മഹാദേവൻ, താളവാദ്യ വിദഗ്ധൻ വി. സെൽവഗണേഷ് (വിനായക്രത്തിൻ്റെ മകൻ) എന്നിവരും ഇതിൽ ചേർന്നു. ഇതിഹാസ ഫ്ലൂട്ടിസ്റ്റ് ഹരിപ്രസാദ് ചൗരസ്യയും റിമെംബറിംഗ് ശക്തി എന്ന ആൽബത്തിൻ്റെ തത്സമയ റെക്കോർഡിങ്ങിന് ചേർന്നു.
റിമെംബറിംഗ് ശക്തിയുടെ കീഴിൽ ബാൻഡ് ലോകമെമ്പാടും വിപുലമായി പര്യടനം തുടർന്നു. ഒന്നിലധികം ആൽബങ്ങൾ റെക്കോർഡുചെയ്യുകയും അവരുടെ അതുല്യമായ സംഗീത ബ്രാൻഡ് ഉപയോഗിച്ച് പ്രേക്ഷകരെ ആകർഷിക്കുകയും ചെയ്തു.
2020-ൽ, ഗണേഷ്-കുമാരേഷ് ജോഡിയിലെ ഹുസൈൻ, മക്ലാഫ്ലിൻ, സെൽവഗണേഷ്, ശങ്കർ, വയലിനിസ്റ്റ് ഗണേഷ് രാജഗോപാലൻ എന്നിവരുടെ നിലവിലെ ലൈനപ്പിലൂടെ ശക്തി ഒരു പുതിയ യുഗത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചു. ശക്തിയുടെ 50-ാം വാർഷികം ആഘോഷിക്കുന്ന ദിസ് മൊമെൻ്റ് എന്ന ആൽബത്തിന് 2024-ൽ ഗ്രൂപ്പ് ഗ്രാമി പുരസ്‌കാരം നേടി.
ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും മികച്ച ശാസ്ത്രീയ സംഗീതജ്ഞരിൽ ഒരാളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ട സാക്കിർ ഹുസൈനെ 1988-ൽ പത്മശ്രീ, 2002-ൽ പത്മഭൂഷൺ, 2023-ൽ പത്മവിഭൂഷൺ എന്നിവ നൽകി രാജ്യം ആദരിച്ചു.
2018-ലെ ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ, സംഗീതജ്ഞൻ എത്ര പ്രശസ്തനാണെങ്കിലും, ഗായകനെ അനുഗമിക്കുക എന്നതാണ് അയാളുടെ റോൾ എന്ന് ഹുസൈൻ അഭിപ്രായപ്പെട്ടു. “അദ്ദേഹത്തെ (ഗായകനെ) സഹായിക്കുക, ഒപ്പം പോകുക, ഒപ്പം കളിക്കുക എന്നിവയായിരിക്കും എൻ്റെ ജോലി. ഒരു തബല വാദകൻ ആ അവസ്ഥയിലാകുന്നത് വളരെ സാധാരണമായ കാര്യമാണ്, ഒരു തരത്തിലുള്ള കളങ്കമല്ല- ഹുസൈൻ പറഞ്ഞു.
തബല വെറും ഒരു ഉപകരണം എന്നതിലുപരി സംഗീതം എന്നെ ലോകത്തിലേക്കും ലോകത്തെ എന്നിലേക്കും കൊണ്ടുവന്ന സുഹൃത്തും സഹോദരനുമായി കണ്ടു. തബലയില്ലാതെ എനിക്ക് നിലനിൽക്കാനാകില്ലെന്ന് അദ്ദേഹം പലപ്പോഴും പറഞ്ഞു. വിട, സാക്കിർ ഹുസൈൻ.