ഇന്ത്യൻ പ്രധാനമന്ത്രി കസേരയിലെ തലയെടുപ്പായിരുന്നു ഇന്ന് വിടവാങ്ങിയ ഡോ. മൻമോഹൻ സിംഗ്. അധികം സംസാരിക്കാതെ, എന്നാൽ ഇന്ത്യയുടെ ഉൾത്തുടിപ്പുകളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. മൻമോഹൻ സിംഗ് സഞ്ചരിച്ച വഴികളിലെ തണൽ, ലോക രാജ്യങ്ങൾ ഒന്നടങ്കം സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിലേക്ക് കൂപ്പുകുത്തിയപ്പോഴും ഇന്ത്യയെ തളരാതെ പിടിച്ചുനിർത്തി. ഇന്ത്യ എങ്ങിനെ തകരാതെ നിന്നു എന്നതിന് മൻമോഹൻ സിംഗിന്റെ മികവായിരുന്നു ഉത്തരം.
ആധുനിക ഇന്ത്യയുടെ ശിൽപ്പി എന്ന വിശേഷണമാണ് മൻമോഹൻ സിംഗിന് ചേരുന്ന ഏറ്റവും വലിയ പേരുകളിലൊന്ന്. 1932 സെപ്തംബർ 26ന് പശ്ചിമ പഞ്ചാബിലെ ശാഹിൽ (ഇപ്പോഴത്തെ പാക്കിസ്ഥാൻ) ജനിച്ച മൻമോഹൻ സിംഗ് ഇന്ത്യയെ ഔന്നത്യത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. പ്രധാനമന്ത്രിയായും ധനമന്ത്രിയായും സാമ്പത്തിക വിദഗ്ധനായും റിസർവ് ബാങ്ക് ഗവർണറായുമെല്ലാം ഇന്ത്യയെ ലോക സാമ്പത്തിക ശക്തിയാക്കി വളർത്തുന്നതിൽ സിംഗ് നിതാന്ത ശ്രദ്ധയും പാടവവും കാണിച്ചു. 2004 മുതൽ 2014 വരെ ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയായുള്ള മൻമോഹൻ സിംഗിന്റെ പ്രവൃത്തികളാണ് ഇന്ത്യയെ ലോകം മുഴുവൻ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിലേക്ക് നീങ്ങിയപ്പോഴും പിടിച്ചുനിർത്തിയത്. ഇന്ത്യയുടെ പ്രധാനമന്ത്രിയാകുന്ന ന്യൂനപക്ഷ സമുദായത്തിലെ ആദ്യ വ്യക്തിയുമായിരുന്നു മൻമോഹൻ സിംഗ്.
ചണ്ഡിഗഡിലെ പഞ്ചാബ് സർവകലാശാലയിലും ബ്രിട്ടനിലെ കേംബ്രിഡ്ജ് സർവകലാശാലയിലും പഠനം നടത്തിയ മൻമോഹൻ സിംഗ് പിന്നീട് ഓക്സ്ഫോർഡ് യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിൽ നിന്ന് സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിൽ ഡോക്ടറേറ്റ് നേടി. ഓക്സ്ഫോർഡ് നൽകിയ പാഠങ്ങൾ കൂടിയായിരുന്നു മൻമോഹൻ സിംഗിന്റെ കരുത്ത്.
1970-കളിൽ മൻമോഹൻ സിംഗ് ഇന്ത്യൻ ഗവൺമെൻ്റിൻ്റെ സാമ്പത്തിക ഉപദേശക പോസ്റ്റുകളിൽ നിയമിതനായി തുടങ്ങിയിരുന്നു. കൂടാതെ പ്രധാനമന്ത്രിമാരുടെ പതിവ് ഉപദേശകനായും പ്രവർത്തിച്ച മൻമോഹൻ സിംഗ്, റിസർവ് ബാങ്ക് ഓഫ് ഇന്ത്യ , ഡയറക്ടറായും (1976-80) ഗവർണറായും (1982-85) സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. 1991ൽ അദ്ദേഹം ധനമന്ത്രിയാകുമ്പോൾ രാജ്യം സാമ്പത്തിക തകർച്ചയുടെ വക്കിലായിരുന്നു. രൂപയുടെ മൂല്യം താഴ്ത്തിയും നികുതികൾ കുറച്ചും പൊതുമേഖലാ വ്യവസായങ്ങളെ സ്വകാര്യവൽക്കരിച്ചും വിദേശ നിക്ഷേപം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചും രാജ്യത്തിൻ്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ പരിവർത്തനം ചെയ്യാൻ അദ്ദേഹത്തിന് സാധിച്ചു. സാമ്പത്തിക കുതിച്ചുചാട്ടത്തിന് കാരണമായ പരിഷ്‌കാരങ്ങളുടെ ശിൽപിയായും മൻമോഹൻ സിംഗ് അറിയപ്പെട്ടു. 1991-ൽ രാജ്യസഭയിൽ അംഗമായി. 1996 വരെ ധനമന്ത്രിയായി സേവനമനുഷ്ഠിച്ച സിംഗ്, 1999-ൽ ലോക്സഭയിലേക്ക് മത്സരിച്ചെങ്കിലും പരാജയപ്പെട്ടു. 2024 ഏപ്രിലിൽ വിരമിക്കുന്നതു വരെ അദ്ദേഹം രാജ്യസഭയിൽ തുടർന്നു.
2004 മേയിലെ പാർലമെൻ്റ് തിരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ഭരണകക്ഷിയായ ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടിയെ (ബിജെപി) പരാജയപ്പെടുത്തി കോൺഗ്രസ് പാർട്ടി വിജയിച്ചു. കോൺഗ്രസ് നേതാവ് സോണിയ ഗാന്ധി പ്രധാനമന്ത്രിപദം നിരസിച്ചപ്പോൾ പകരം ആ സ്ഥാനത്തേക്ക് എത്തിയത് മൻമോഹൻ സിംഗായിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ദരിദ്രരുടെ ജീവിത സാഹചര്യങ്ങൾ മെച്ചപ്പെടുത്താനും അയൽരാജ്യമായ പാകിസ്ഥാനുമായി സമാധാനം സ്ഥാപിക്കാനുമായിരുന്നു സിംഗിന്റെ പ്രഥമ പരിഗണന.
അതിവേഗം വികസിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ സിംഗ് കൂടുതൽ ചലനാത്മാക്കി. എന്നാൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഇന്ധന വില പണപ്പെരുപ്പത്തിൽ പ്രകടമായ വർദ്ധനവിന് കാരണമായി. ഇത് രാജ്യത്തെ പാവപ്പെട്ടവർക്ക് സബ്‌സിഡി നൽകാനുള്ള സർക്കാരിൻ്റെ നീക്കത്തെ പ്രതികൂലമായി ബാധിച്ചു. എങ്കിലും മൻമോഹൻ സിംഗ് എല്ലാവരെയും തൃപ്തിപ്പെടുത്തി.
ഇന്ത്യയുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ഊർജ്ജ ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുന്നതിനുള്ള ശ്രമത്തിൽ, സിംഗ് 2005-ൽ യുഎസ് പ്രസിഡൻ്റ് ജോർജ്ജ് ഡബ്ല്യു ബുഷുമായി ആണവ സഹകരണ കരാറിൽ ഒപ്പിടാൻ തീരുമാനിച്ചു. അമേരിക്കയുമായി വളരെ അടുത്ത ബന്ധം വളർത്തിയതിന് സിംഗ് വിമർശിക്കപ്പെട്ടു. കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടികൾ മൻമോഹൻ സിംഗ് സർക്കാരിനുള്ള പിന്തുണ പിൻവലിക്കാൻ തീരുമാനിക്കുകയും പാർലമെൻ്റിൽ വിശ്വാസവോട്ടെടുപ്പ് നടക്കുകയും ചെയ്തു. വിശ്വാസ വോട്ടെടുപ്പിൽ സർക്കാർ വിജയിച്ചു.
2009 മെയ് മാസത്തിൽ വീണ്ടും തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നടക്കുകയും ഇതിൽ കോൺഗ്രസ് വിജയിക്കുകയും ചെയ്തു. കോൺഗ്രസ് സീറ്റുകളുടെ എണ്ണം വർധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ഈ സർക്കാരിന് പിന്നീട് നടന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വിജയിക്കാനായില്ല. 2014- മെയ് 26 ന് അദ്ദേഹം സ്ഥാനമൊഴിഞ്ഞു. ഇന്ത്യ എക്കാലവും ഓർക്കുന്ന പ്രധാനമന്ത്രിയായാണ് മൻമോഹൻ സിംഗ് ചരിത്രത്തിലേക്ക് നടന്നുനീങ്ങുന്നത്.